Český černopesíkatý, jedno z nejmladších národních plemen a
typický zástupce tohoto zbarvení, vyšlechtěný v osmdesátých letech přítelem Františkem Provazníkem by
patrně nikdy nevznikl, nebýt jazykových schopností a publikační činnosti ing.
Fingerlanda, ale proč vůbec schopností jazykových? Pojďme se dnes spolu
podívat, jak jsme vlastně k našemu pokladu, který dnes v naší zemi
zažívá svou renesanci a který je v Evropském vzorníku uveden bez
přívlastku český přišli…
Stejně jako mnoho dalších
zajímavostí a novinek nejen z chovatelského světa, vděčí i černopesíkaté
zbarvení za svůj objev německým vědcům v čele s prof. Hansem
Nachtsheimem a vedoucím výzkumného ústavu v Celle panem Niehausem.
Profesor Nachtsheim byl tím, kdo
jako první publikoval zmínku o možnosti vyšlechtění králíka bílého, který by
nebyl ani albínem ani leucínem a to již v roce 1936.
Z toho je patrné, že prof.
Nachtsheim uvažoval spíše o vzniku plemene podobného našemu současnému
moravskému bílému hnědookému nežli českému černopesíkatému. Důvody pro to byly
ve skrze prakticé – králík by dodával žádanou bílou kožku pro zpracování,
zároveň by byl odolnější nežli albíni a klidnější nežli leucíni.
Prokázání teorie v praxi
výzkumného ústavu pak bylo dílem druhého jmenovaného. Profesor Niehaus se
rozhodl tuto pobídku realizovat a tak byl zadán úkol ve spolkovém
výzkumném ústavu pro chov drobných zvířat v Celle, kde byl v té době
vedoucím pracovníkem, získat středně velké plemeno králíka s tmavě
zbarveným okem, ale stejně bílou kožkou jako mají albíni a leucíni. Tedy králíka, který by byl co nejhodnotnější
jak po stránce zisku masa tak i kožešnicky žádané bílé kožky.
Jako parentální (rodičovská)
generace byla v tomto použita plemena činčila velká a novozélandský
červený, kdy se v prvním fázi použilo samce činčily velké a pěti samic
novozélandských červených a následně samce novozélandského červeného na stejný
počet (pět) samic čičnily velké.
V tomto postupu nebyl
shledán žádný rozdíl v užití plemen v otcovské a mateřské pozici.
Následně byli kříženi králíci F1 generace, vzniklí křížením čv x nč či
obráceně, mezi sebou. Hned v první F2 generaci se pak k obrovskému
nadšení vyskytli tři bíle zbarvená mláďata. Tato anomálie se však brzy
vysvětlila. Dva z těchto jedinců byli albíni a jeden ke všeobecnému
překvapení černopesíkatý. O tom, že by výslední králíci měli mít tmavé konečky
pesíků totiž ze strany prof. Nachtsheima nepadla ani zmínka. Toto pak vedlo
k domněnce, že i novozéladndský červený má tmavé konečky pesíků, které se
však v červené barvě ztrácejí.
Celkově bylo při tomto úkolu v Celle
získáno přes sto kusů černopesíkatých králíků s různou intenzitou zbarvení.
Pro faremní využití se jevili jako nejlépe upotřebitelní králíci co možná
nejsvětlejší, naopak jedinci černopesíkatí se zalíbili chovatelům majícím
králíky k výstavním účelům.
V roce 1968 po dokončení
pokusů s černopesíkatým zbarvením (výslední jedinci nikdy neopustili brány
výzkumného ústavu) o tomto prof. Niehaus publikoval. Jeho práce se stala
podkladem pro chovatele v ČSSR a NDR, kde na základě této práce
publikovali své pobídky k vyšlechtní podobných králíků.
V NDR probíhalo šlechtění
pod vedením pana Frankeho za použití činčily malé a saského zlatého, tedy
nejpodobnější možný postup s uvedeným křížením v Celle. U nás to byl
ing. Fingerland s článkem v časopise Chovatel č. 7/1971. Kde byla
jako rodičovská generace navržena plemena činčila malá a stříbřitý žlutý
s výsledkem v králíku se zbarvením polární lišky.
Toto
zaujalo posuzovatele králíků přítele Františka Provazníka z Holic, který
se do šlechtění černopesíkatého králíka pustil se dvěma výchozími páry činčily
malé a stříbřitého žlutého. Stejně jako při pokusech v Zelle také F1
generace přítele Provazníka byla divoce zbarvena. Jedinci z této generace
se křížili mezi sebou a velkým úspěchem byli dva černopesíkatí jedinci hned v
prvním vrhu F2 generace. Bohužel tatáž samice již nikdy černopesíkaté mládě
nedala. Nakonec byly získány čtyři kusy černopesíkatých králíků F2 generace,
kteří jako jediní dále posloužili jako producenti F3 generace.
Výsledky
své práce předvedl přítel Provazník poprvé 23.-25. srpna 1974 na CVMK
v Hlinsku, kde vystavil čtyřčlennou kolekci. V roce 1975 publikoval
ing. Fingerland standart pro ččp a roku 1976 byl český černopesíkatý zařazen do
Vzorníku plemen ČSSR. Následně v roce 1980 proběhlo zařazení do vzorníku
socialistických zemí.
Zde si
neodpustím malé doplnění. Z podnětu ing. Fingerlanda publikovaném
v Chovateli č. 7/1971 nevznikl pouze český černopesíkatý, ale ve stejné
době byl položen základ také moravskému bílému hnědookému chovateli
z prostějovska vedenými ing. Sekaninou. Což bylo pro budoucnost ččp podle
mne záchranou. Při užití pouze dvou výchozích párů by brzy došlo na problémy
způsobené blízkou příbuzenskou plemenitbou, které se občasnou vzájemnou
výpomocí a později i spoluprácí ve společném klubu daly takto zažehnat.
Přítel
František Provazník zemřel 25. prosince 1984 ve věku 75 let, tedy deset let od
prvního předvedení českých černopesíkatých na výstavě a osm let od uznání
českého černopesíkatého plemenem.
V roce
1987 byl založen speciální klub chovatelů králíků moravských bílých hnědookých
a českých černopesíkatých v Rajhradě u Brna, kde bylo přítomno 29
zakládajících členů z toho šestnáct
chovatelů mbh a třináct chovatelů ččp.
Až
v roce 1991 byl černopesíkatý králík uznán vzorníkem v SRN a o čtyři roky později vzorníkem
evropským k neštěstí českých černopesíkatých podle předlohy německých
chovatelů…
Toliko asi v krátkosti o historii černopesíkatého zbarvení v evropě, které je v nejdelší části své historie spojeno s králíkem českým černopesíkatým a až v poslední době i s králíky jiných plemen. Ale o těch až někdy příště.